Ćwiczenia na równoważni przy osłabionych mięśniach posturalnych

Ćwiczenia na równoważni przy osłabionych mięśniach posturalnych w terapii integracji sensorycznej

Wprowadzenie

Osłabienie mięśni posturalnych może prowadzić do zaburzeń równowagi, nieprawidłowej postawy ciała oraz trudności w codziennym funkcjonowaniu. W połączeniu z zaburzeniami integracji sensorycznej (SI) problemy te mogą być jeszcze bardziej nasilone, wpływając na koordynację ruchową, czucie głębokie (propriocepcję) i zdolność koncentracji.

Terapia integracji sensorycznej, opracowana przez dr Annę Jean Ayres, wykorzystuje różnorodne techniki stymulujące układ nerwowy, w tym ćwiczenia na równoważni. Równoważnia (np. deska balansująca, poduszka sensomotoryczna, bosu) stanowi doskonałe narzędzie do jednoczesnego wzmacniania mięśni posturalnych i poprawy przetwarzania sensorycznego.

W tym artykule przedstawimy:

• znaczenie mięśni posturalnych w integracji sensorycznej,

• rolę równoważni w terapii SI,

• 30 przykładowych ćwiczeń o różnym stopniu trudności,

• praktyczne wskazówki dla terapeutów i rodziców.

1. Znaczenie mięśni posturalnych w integracji sensorycznej

Mięśnie posturalne obejmują:

• mięsień poprzeczny brzucha,

• mięśnie wielodzielne (przykręgosłupowe),

• mięśnie dna miednicy,

• mięsień prostownik grzbietu.

Ich osłabienie może prowadzić do:
✔ Zaburzeń równowagi i częstych upadków.
✔ Nieprawidłowej postawy (np. zwiększonej kifozy lub lordozy).
✔ Trudności w utrzymaniu koncentracji (związane z nieefektywnym przetwarzaniem bodźców przedsionkowych).
✔ Obniżonej koordynacji ruchowej.

W terapii SI kluczowe jest równoczesne wzmacnianie mięśni i stymulowanie układu przedsionkowego oraz proprioceptywnego. Ćwiczenia na równoważni łączą te elementy, poprawiając:

• stabilizację centralną,

• reakcje równoważne,

• planowanie motoryczne (praksję). 

2. Rola równoważni w terapii SI

Równoważnia wymaga ciągłych mikrokorekt ciała, co aktywuje:

• Układ przedsionkowy – odpowiada za poczucie równowagi i orientację w przestrzeni.

• Propriocepcję – czucie głębokie, niezbędne do kontroli ruchu.

• Układ wzrokowy – pomaga w stabilizacji postawy.

Dzięki temu ćwiczenia na równoważni są skuteczne w terapii dzieci i dorosłych z:

• zaburzeniami SI (np. nadwrażliwością przedsionkową),

• obniżonym napięciem mięśniowym,

• trudnościami w koncentracji (ADHD),

• dyspraksją (zaburzeniami koordynacji).

3. 30 ćwiczeń na równoważni dla różnych poziomów zaawansowania

Poziom podstawowy (dla początkujących)

1. Stanie obunóż – utrzymanie równowagi przez 30 sekund.

2. Przenoszenie ciężaru ciała – delikatne kołysanie się w przód i tył.

3. Unoszenie pięt – stając na równoważni, unieś pięty i opuść.

4. Rzucanie piłki do partnera – w pozycji stojącej.

5. Rysowanie ósemek stopą – druga noga na równoważni.

6. Przysiad z podparciem – trzymając się krzesła lub ściany.

7. Unoszenie kolana – naprzemienne podnoszenie nóg.

8. Skręty tułowia – z rękami wyciągniętymi na boki.

9. Dotyk palców – sięganie do podłoża i powrót.

10. Balans z zamkniętymi oczami – krótkie próby (3–5 sekund).

Poziom średniozaawansowany

11. Stanie na jednej nodze – 15–30 sekund.

12. Wykroki w miejscu – noga wykroczna na równoważni.

13. Deska na równoważni – podpór przodem na przedramionach.

14. Przejścia bokiem – kroki boczne wzdłuż równoważni.

15. Unoszenie bioder w leżeniu – stopy na poduszce sensomotorycznej.

16. Przyciąganie kolan do klatki – w siadzie na równoważni.

17. Skłony tułowia – w siadzie z nogami w powietrzu.

18. Podpór tyłem – z nogami ugiętymi na równoważni.

19. Przenoszenie przedmiotów – np. przekładanie piłki nad głową.

20. Marsz w miejscu – z wysokim unoszeniem kolan.

Poziom zaawansowany

21. Przysiady jednonóż – wolne opuszczanie i wstawanie.

22. Pajacyki na równoważni – dynamiczne ruchy nóg.

23. Pompki na niestabilnym podłożu – dłonie na równoważni.

24. Skręty z obciążeniem – trzymając hantle lub woreczek.

25. Dynamiczne zmiany pozycji – przejścia z klęku do stania.

26. Balans z piłką lekarską – podawanie jej z ręki do ręki.

27. Skakanie na równoważni – krótkie, kontrolowane podskoki.

28. Jazda na „deskorolce” – imitacja ruchów surfingowych.

29. Ćwiczenia z taśmami oporowymi – np. przyciąganie w staniu.

30. Równoważnia z przeszkodami – np. przechodzenie nad liną.

4. Wskazówki dla terapeutów i rodziców

✔ Stopniuj trudność – zaczynaj od prostych ćwiczeń.
✔ Zadbaj o bezpieczeństwo – asekuracja przy trudniejszych zadaniach.
✔ Wprowadzaj elementy zabawy – np. tor przeszkód z równoważnią.
✔ Łącz ćwiczenia z innymi modalnościami sensorycznymi (np. slalom między pachołkami).
✔ Monitoruj postępy – notuj czas utrzymania równowagi.

5. Podsumowanie

Ćwiczenia na równoważni to skuteczna metoda łącząca terapię mięśni posturalnych z integracją sensoryczną. Poprawiają nie tylko stabilizację ciała, ale także przetwarzanie bodźców przedsionkowych i proprioceptywnych. Dzięki regularnemu treningowi można osiągnąć lepszą koordynację, zmniejszyć ryzyko upadków i poprawić ogólną sprawność ruchową.

Więcej pomocy terapeutycznych znajdziesz w naszym sklepie: http://sklep.praksja.pl.

Bibliografia

1. Ayres, A. J. (2005). Integracja sensoryczna a zaburzenia uczenia się. Wydawnictwo Harmonia.

2. Kranowitz, C. S. (2012). The Out-of-Sync Child. Perigee Books.

3. Borkowska, M. (2010). Integracja sensoryczna w rozwoju dziecka. WSiP.

4. Sherrington, C. (2018). Neurologiczne podstawy integracji sensorycznej. PZWL.

5. Polatajko, H. (2007). Znaczenie propriocepcji w rozwoju motorycznym dziecka. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.