Jak poprawić równowagę u dziecka z zaburzeniami SI - poradnik dla rodziców

Każde dziecko rozwija się w unikalnym tempie, jednak pewne obszary — jak rozwój motoryki, orientacja w przestrzeni, czy utrzymywanie równowagi — stanowią fundament dla dalszych kompetencji ruchowych, poznawczych i społecznych. Gdy dziecko doświadcza trudności związanych z przetwarzaniem sensorycznym (zaburzeniami integracji sensorycznej, SI), może mieć trudności z utrzymaniem równowagi, co wpływa na jego codzienne funkcjonowanie, uczestnictwo w ruchu, zabawie, nauce. Wpis ten poświęcony jest właśnie temu zagadnieniu: co to są zaburzenia SI w kontekście równowagi, jakie są ich objawy, jakie mogą być konsekwencje ich nieleczenia, a także – co bardzo ważne – jak rodzic może wspierać dziecko w domu w poprawie równowagi, poprzez konkretny zestaw ćwiczeń.

Celem jest, byście – jako rodzice/opiekunowie – mieli bardziej świadomy obraz problemu oraz konkretne narzędzia, by wspierać dziecko. Oczywiście wpis nie zastępuje diagnozy i terapii prowadzonej przez specjalistę (terapeutę SI, fizjoterapeutę) – lecz może stanowić wartościowe uzupełnienie.

Czym są zaburzenia integracji sensorycznej (SI) i jak wpływają na równowagę dziecka

Co to jest integracja sensoryczna?

Zgodnie z klasyczną teorią opracowaną przez A. Jean Ayres, integracja sensoryczna (SI) to proces, dzięki któremu układ nerwowy odbiera, przetwarza i organizuje bodźce sensoryczne (dotykowe, proprioceptywne – czyli czucia głębokiego, przedsionkowe – związane z ruchem i grawitacją, wzrokowe, słuchowe), a następnie wykorzystuje je do planowania i wykonywania adaptacyjnych reakcji ruchowych, posturalnych, poznawczych i emocjonalnych. journals.umcs.pl+1

Innymi słowy: kiedy dziecko „czuje ciało w przestrzeni”, reaguje na ruch, utrzymuje postawę, reaguje na zmiany podłoża – potrzebne jest prawidłowe działanie czucia proprioceptywnego, przedsionkowego i ich integracja. Gdy któryś z tych obszarów funkcjonuje nieoptymalnie, mogą pojawić się trudności.

Jak zaburzenia SI mogą wpływać na rozwój równowagi?

Równowaga i kontrola posturalna opierają się na trzech głównych systemach sensorycznych:

• układzie przedsionkowym (vestibularnym) – który informuje mózg o ruchu głowy, zmianach prędkości, kierunku, grawitacji;

• układzie proprioceptywnym (czucie głębokie) – który dostarcza informacji o ułożeniu mięśni, stawów, pozycji ciała w przestrzeni;

• układzie wzrokowym – który pomaga orientować się w przestrzeni i dostarcza odniesień stabilizujących postawę.

Jeśli któryś z tych systemów nie funkcjonuje sprawnie lub ich integracja jest zaburzona — dziecko może mieć trudności z utrzymaniem równowagi, np.: chwiać się podczas stania, mieć trudności przy zmianie podłoża, bać się ruchu, unikać zadań wymagających równowagi. W badaniu dzieci z autyzmem stwierdzono, że przy zaburzeniach sensorycznych posturalna kontrola była istotnie gorsza („postural sway” była większa) niż u dzieci typowo rozwijających się. MDPI+1

Badania wskazują, że interwencje oparte na integracji sensorycznej (SIT – sensory integration training) mogą poprawiać funkcję równowagi u dzieci. W jednym z badań potwierdzono, że SIT poprawiła równowagę i funkcje wykonawcze u dzieci ze spektrum autyzmu. PubMed+1

Dlaczego to ważne?

Dobre utrzymanie równowagi i prawidłowa kontrola posturalna to fundament dla wielu aktywności dziecka: chodzenia po nierównym podłożu, biegania, skakania, wspinania się, zmiany pozycji, uczestnictwa w zabawie ruchowej, a także uczestnictwa w zajęciach szkolnych i życiu codziennym. Jeżeli dziecko ma trudności z równowagą – może unikać sytuacji ruchowych, co ogranicza jego rozwój motoryczny, społeczny i poznawczy. Ponadto trudności w równowadze mogą wpływać na koncentrację, koordynację bilateralną, pewność siebie („Nie lubię gdy się przewracam”), co może pogłębiać problemy.

Objawy zaburzeń równowagi u dziecka z zaburzeniami SI

Poniżej lista najczęstszych symptomów, które mogą sugerować, że dziecko z zaburzeniami integracji sensorycznej ma problemy z równowagą lub kontrolą posturalną. Oczywiście obecność któregokolwiek z nich nie jest diagnozą – lecz sygnałem, by obserwować i ewentualnie skonsultować się ze specjalistą.

Typowe objawy

• Dziecko często się przewraca lub potyka, częściej niż rówieśnicy;

• Dziecko unika zabaw wymagających równowagi (np. chodzenia po belce, skakania, wspinania się);

• Dziecko wydaje się niepewne podczas chodzenia po nierównym podłożu, często przytrzymuje się czegoś;

• Dziecko przy staniu lub chodzie ma „rozstawione nogi”, by uzyskać większą stabilność;

• Dziecko wygląda na „chwiejace się” lub „kołyszące się” podczas stania lub gdy oczy są zasłonięte;

• Dziecko ma trudności z wykonywaniem zmian pozycji (np. ze stania do klęku i odwrotnie) lub przy wchodzeniu na/ze schodów;

• Dziecko unika zamykania oczu podczas stania lub oczekiwania w kolejce – może być to związane z lękiem przed destabilizacją;

• Dziecko ma trudności z utrzymaniem równowagi przy zmianie prędkości ruchu (np. przy biegu albo nagłym zatrzymaniu);

• Dziecko może mieć opóźniony rozwój motoryczny: później zaczyna chodzić, ma trudności z koordynacją ruchową (np. skakanie na jednej nodze, chodzenie na palcach/przodostopiu);

• Dziecko może mieć trudności z koordynacją bilateralną – co wpływa na ruchy naprzemienne, skrzyżowanie linii środka ciała;

• W testach równowagi może wykazywać większy „postural sway” – czyli wychylenia tułowia/ciała niż rówieśnicy (jak wykazało badanie u dzieci z ASD). MDPI+1

Co może sugerować, że równowaga – a konkretnie sensoryczne podstawy równowagi – są zaburzone?

• Dziecko znacząco polega na wzroku, by utrzymać równowagę (np. trzyma się czegoś, patrzy na podłoże, staje nieruchomo patrząc przed siebie); w warunkach, gdy wzrok jest ograniczony (np. zamknięte oczy), równowaga znacząco się pogarsza. Badanie wykazało, że dzieci z ASD i zaburzeniami SI miały większe wychylenia w warunkach zamkniętych oczu, niż dzieci typowe. MDPI+1

• Dziecko unika ruchów przedsionkowych: np. karuzela, huśtawka, obracanie się – lub też przeciwnie – nagminnie poszukuje takich ruchów („kręci się”, „huśta się”), co wskazuje na nierównowagę lub potrzebę bodźców.

• Dziecko może mieć trudności z rozpoznawaniem, gdzie jego ciało znajduje się w przestrzeni (czucie głębokie) – np. wolniej reaguje na zmianę pozycji, może być niewyraźne w ruchu, wolniejsze w adaptacji ruchowej.

• Dziecko może mieć tonus mięśniowy nieoptymalny (hipotonia lub hipertonia) – co wpływa na stabilizację posturalną. Badania wskazują, że przy zaburzeniach SI występują trudności w regulacji napięcia mięśniowego, co jest jedną z przyczyn gorszej równowagi. journals.umcs.pl+1

Kiedy objawy mogą być szczególnie widoczne?

• Przy nowych/pierwszych sytuacjach ruchowych – np. wejście do przedszkola, nowe boisko, nowe schody – dziecko może szybciej się zniechęcać lub wycofywać.

• W warunkach mniej stabilnych – np. chodzenie po piasku, trawie, nierównym podłożu – objawy mogą się pogłębiać.

• W warunkach, gdy wzrok lub czucie głębokie są zakłócone – np. w ciemności, przy zamkniętych oczach, albo gdy dziecko stoi na piance czy podłożu zmiennym.

• Podczas wykonywania ruchów wymagających utrzymania jednej nogi lub zmiany pozycji (np. stanie na jednej nodze, przejście przez przeszkodę) – wobec trudności sensorycznych może pojawić się znacznie większa chwiejność.

Skutki niepodjęcia lub opóźnienia terapii

Zignorowanie lub odłożenie działań wspierających dziecko z problemami równowagi i zaburzeniami integracji sensorycznej może mieć wielowymiarowe konsekwencje – zarówno w sferze ruchowej, jak i w psychice, w relacjach społecznych oraz w obszarze szkolnym. Poniżej opisuję najważniejsze konsekwencje.

Wpływ na rozwój motoryczny i ruchowy

• Dziecko może ograniczać ruch – unikać aktywności wymagających równowagi lub szybko się zniechęcać. W efekcie rozwój motoryczny (np. bieganie, skakanie, wspinanie się) może być spowolniony względem rówieśników.

• Mniejsze doświadczenie ruchowe może prowadzić do słabszej koordynacji, mniejszej siły mięśniowej, gorszej sprawności ogólnej.

• Trudności z równowagą mogą powodować częstsze upadki, potknięcia, co może zniechęcać dziecko do ruchu i prowadzić do lęku przed sytuacjami ruchowymi.

• Mogą pojawić się problemy w wykonywaniu umiejętności ruchowych, które wymagają stabilizacji ciała, np. skakanie na jednej nodze, stanie na palcach, przechodzenie przez przeszkody.

Wpływ na funkcjonowanie szkolne i poznawcze

• Stabilna równowaga i dobra kontrola posturalna są warunkiem m.in. dla pisania (dziecko siedzi nieruchomo przy biurku), dla aktywności w sali gimnastycznej, dla uczestnictwa w lekcjach ruchowych. Problemy z tymi umiejętnościami mogą wpływać na samoocenę i chęć uczestnictwa w zajęciach ruchowych.

• Trudności motoryczne często idą w parze z trudnościami w koordynacji ruchowo-poznawczej – np. w planowaniu ruchu, przełączaniu działań, adaptacji do zmiany warunków. To może wpływać na uwagę, koncentrację, naukę.

• Dziecko, które doświadcza chronicznie trudności i porażek ruchowych, może mieć obniżoną motywację do aktywności fizycznej, co może również negatywnie wpływać na jego uczestnictwo w grupie, rozwój społeczny.

Wpływ na psychikę, emocje i funkcjonowanie społeczne

• Powtarzające się trudności i poczucie „inni to robią, a ja nie potrafię” mogą prowadzić do obniżonej samooceny.

• Dziecko może unikać zabaw ruchowych, co z kolei ogranicza kontakt z rówieśnikami w sytuacjach integracyjnych (zajęcia ruchowe, przerwy, podwórko).

• Izolacja lub wycofanie może wystąpić – dziecko może wybierać mniej aktywne formy spędzania czasu, co ogranicza jego doświadczenia pełnego spektrum ruchowego i społecznego.

• Lęk przed ruchem lub upadkiem – może pojawić się sytuacja, w której dziecko boi się wykonywać pewne aktywności ruchowe, co powoduje błędne koło: mniej ruchu → mniejsza sprawność → więcej trudności → jeszcze większe ograniczenie ruchu.

Długofalowe konsekwencje

• Brak interwencji może oznaczać, że dziecko w wieku szkolnym lub nastoletnim nadal będzie miało problemy z aktywnością fizyczną, co może przekładać się na mniejszą sprawność, większe ryzyko otyłości, mniejsze uczestnictwo w życiu sportowym i rekreacyjnym.

• Możliwe jest, że trudności z prawidłową integracją sensoryczną i kontrolą równowagi będą towarzyszyć w życiu dorosłym – np. mniejsza pewność w aktywnościach ruchowych, większe ryzyko kontuzji, ograniczenia w wyborze aktywności fizycznej.

• Psychospołecznie – ograniczona aktywność ruchowa i integracja w grupie może wpływać na jakość życia, poziom satysfakcji, relacje rówieśnicze.

Dlatego bardzo ważne jest, by – w sytuacji gdy zauważymy objawy – reagować możliwie wcześnie, podejmując działania wspierające dziecko i współpracując ze specjalistami.

Jak wspierać równowagę dziecka z zaburzeniami SI – zestaw ćwiczeń dla rodziców

Poniżej propozycja zestawu ćwiczeń, które rodzic może wykonywać z dzieckiem w domu lub w ogrodzie, by wspierać rozwój równowagi, posturalnej kontroli i integracji sensorycznej. Ćwiczenia dobrano tak, by angażowały systemy przedsionkowy, proprioceptywny i wzrokowy w sposób przyjazny dla dziecka. Przed rozpoczęciem — zawsze warto skonsultować się z terapeutą SI lub fizjoterapeutą, który zna dziecko i może dostosować ćwiczenia do jego potrzeb i poziomu.

Kilka wskazówek dotyczących wykonywania ćwiczeń

• Wybierz moment, gdy dziecko jest wypoczęte i otwarte na aktywność. Krótsze sesje (np. 10-15 minut) codziennie lub co drugi dzień są lepsze niż długie, ale rzadsze.

• Zadania zaczynaj od łatwiejszych poziomów (stabilne podłoże, wolny ruch), potem stopniowo zwiększaj trudność (nierówne podłoże, zmiana pozycji, ruch dynamiczny).

• Bądź czujny na sygnały dziecka – jeśli dziecko jest zbyt zmęczone, sfrustrowane, przerywaj i wróć następnego dnia. Ważne, by ćwiczenia były doświadczeniem pozytywnym, nie dodatkowym stresem.

• Zachowaj regularność – powtarzalność jest kluczowa dla rozwijania kontroli posturalnej i integracji sensorycznej.

• Wspieraj dziecko słowami: „Świetnie trzymasz równowagę!”, „Zobacz, jak Twoje ciało się unosi i wraca do stabilizacji” – pomocne jest uwrażliwienie dziecka na jego własne ciało i ruch.

• Miej pod ręką matę, poduszkę, piankę, może nawet małą trampolinę lub huśtawkę – elementy zmiany podłoża, różnorodności ruchu są bardzo korzystne.

Zestaw ćwiczeń

Poniżej zestaw ćwiczeń ułożony w trzech poziomach – od poziomu podstawowego (łatwiejszego) do bardziej zaawansowanego. Można przechodzić płynnie według możliwości dziecka.

Poziom 1 – Stabilizacja podstawowa

1. Stanie na jednej nodze

   • Poproś dziecko, by stanęło na jednej nodze, drugą lekko zgiętą w kolanie, trzymając ręce na biodrach lub wyciągnięte na boki. Trzymaj czas 10-15 s, potem zmiana nogi. Powtórz 3-5 razy na każdą nogę.

   • Gdy dziecko opanuje zadanie, poproś je, by zamknęło oczy lub zmieniło pozycję rąk – zwiększając wyzwanie.

2. Chodzenie po linii

   • Na podłodze narysuj markerką linię (taśmą malarską) lub połóż długą linę/taśmę. Zadaniem dziecka – przejść wzdłuż linii, stawiając stopy “pięta-palec”, ręce wolno w bok, by zachować równowagę. Powtórz 4-6 przejść.

   • Dla utrudnienia: poproś o przejście z zamkniętymi oczami lub po poduszce/lekkiej piance.

3. Przysiad z podniesieniem pięty

   • Dziecko stoi z nogami rozstawionymi na szerokość bioder. Wykonuje przysiad – zginając kolana – i jednocześnie unosi pięty tak, by stać na palcach (lub na przedniej części stóp). Wróć do pozycji stojącej. 10 powtórzeń × 2 serie.

   • To ćwiczenie wzmacnia mięśnie posturalne, angażuje czucie głębokie i wzmacnia kontrolę postawy.

4. Huśtawka/kołysanie

   • Jeśli masz możliwość – huśtawka przedsionkowa (lub kołysanie na dużej piłce) – dziecko siedzi, a rodzic delikatnie kołysze je w przód-tył i na boki. Czas trwania ok. 1-2 minuty.

   • Uwaga: kołysanie nie powinno być zbyt szybkie ani wywołujące zawrotów głowy. Po sesji warto omówić z dzieckiem: „Jak Twoje ciało się poczuło? Czy się kołysało?” – budując świadomość ruchu.

Poziom 2 – Równowaga w ruchu i zmiennych warunkach

1. Chodzenie po piankowej poduszce lub piance balansującej

   • Dziecko chodzi 2-3 minuty po poduszce/ścieżce z pianki, uważając na równowagę. Można to połączyć z zadaniem: „Podnieś zabawkę po drodze i odłóż obok” – co angażuje zmianę pozycji i ręce.

2. Skoki na jednej nodze

   • Dziecko staje na jednej nodze i wykonuje delikatny skok w przód i w tył lub na bok – lądując ponownie na tej samej nodze. Wykonaj 5-8 skoków na nogę × 2 serie, potem zmiana nogi.

   • Następnie zwiększ trudność: skok z zamkniętymi oczami lub na miękkiej poduszce.

3. Gra „zimna-ciepła” na równowadze

   • Zabawna forma: rodzic mówi dziecku: „Stój jak posąg” (utrzymaj równowagę) przez określony czas (np. 20 s). Potem – „przejdź powoli przez linię”, „podnieś jedną nogę przez 3 s” kończąc słowem „ciepło” kiedy się dobrze uda – co motywuje do wysiłku równoważnego.

4. Chodzenie po linii z przeszkodami

   • Po linii (taśma na podłodze) dziecko przechodzi, lecz w trakcie napotyka lekkie przeszkody (np. miękka piłka, poduszka) które musi ominąć lub przeskoczyć. Zadanie to angażuje równowagę w dynamicznym ruchu i zmianę pozycji.

Poziom 3 – Zaawansowane wyzwania i integracja sensoryczna

1. Jazda na deskorolce balansującej lub desce równoważnej (w domu lub w ogrodzie)

   • Dziecko stoi na desce balansującej lub na stabilnej desce na piłce i stara się utrzymać równowagę przez 30-60 s. Można dodać zadanie „rozłóż ręce, zamknij oczy na 5 s”.

2. Skakanie na mini trampolinie lub dużej piłce

   • Dziecko wykonuje skoki w górę-w dół, zachowując równowagę po lądowaniu. Można dodać element ruchu rąk lub zabawy w „złap piłkę” w trakcie skoku – co zwiększa wymagania czuciowe.

3. Pewna zmiana podłoża + ruch + zadanie poznawcze

   • Dziecko przechodzi przez tor składający się z: mata → pianka → poduszka → deska balansująca → zabawka do podniesienia. Zadanie: na każdym polu zatrzymaj się i policz głośno „raz-dwa-trzy”, potem idź dalej.

   • Takie ćwiczenie angażuje czucie głębokie, przedsionkowe, równowagę, uwagę i pamięć ruchową.

4. Huśtawka z zadaniem równowagi

   • Dziecko siedzi na huśtawce przedsionkowej (lub huśta się powoli). W trakcie ma za zadanie złapać piłkę rzucaną przez rodzica albo przerzucić woreczek z jednej strony huśtawki na drugą. Ruch huśtawki + zadanie manualne zwiększa wyzwanie sensoryczne i równowagę.

Co dalej – adaptacja ćwiczeń i monitorowanie postępów

• Co kilka tygodni dokonajcie „testu” rodzicielskiego: na ile łatwiej dziecko wykonuje dane ćwiczenie? Czy rzadziej się przewraca? Czy czuje się pewniej w zabawach ruchowych?

• Notujcie progres: np. „W tym tygodniu Alan przeszedł po poduszce 3 minuty bez upadku – w zeszłym miesiącu musiał przytrzymywać się ściany”.

• Współpracujcie z terapeutą: wyniki ćwiczeń w domu mogą być elementem procesu terapeutycznego, warto dzielić się obserwacjami.

• Wprowadzajcie różnorodność: zmieniajcie podłoża, zastosujcie elementy zabawy (wyścigi, tory przeszkód, huśtawki), by dziecko było zmotywowane i by angażować różne sensory.

• Upewnijcie się, że ćwiczenia są przyjemne: nagradzajcie dziecko, celebrujcie postępy, unikajcie sytuacji, w której ćwiczenia stają się źródłem frustracji.

Wskazówki dla rodziców – partnerstwo w terapii sensorycznej

Więcej niż tylko zestaw ćwiczeń – kluczowe są także nastawienie, środowisko i współpraca z terapeutą. Poniżej kilka wskazówek:

1. Obserwuj uważnie – zwracaj uwagę na momenty, kiedy dziecko traci równowagę, co jest trudne, co preferuje. Budowanie świadomości problemu to pierwszy krok.

2. Twórz bezpieczne środowisko – usuwaj ostre krawędzie, zabezpieczaj podłoże, by dziecko mogło próbować nowych ruchów w miarę bezpiecznie.

3. Wprowadzaj różnorodność sensoryczną – wykorzystuj huśtawki, trampoliny, pianki, różne podłoża (piasek, trawa, dywan), by stymulować system przedsionkowy i proprioceptywny.

4. Włącz ruch w codzienność – chodzenie na bosaka po trawie, zabawy na placu zabaw, chodzenie po kamykach, chodzenie z zamkniętymi oczami (z pomocą) – to wszystko wspiera rozwój równowagi.

5. Współpracuj z terapeutą SI / fizjoterapeutą – ćwiczenia domowe są świetne, ale kluczowe jest holistyczne podejście terapeutyczne, które uwzględnia profil sensoryczny dziecka.

6. Utrzymuj pozytywne nastawienie – pochwały, nagrody, radość z ruchu – budują motywację. Unikaj porównań z rówieśnikami („dlaczego on potrafi, a ty nie”) – skup się na postępie dziecka względem siebie.

7. Bądź cierpliwy – zmiany w systemie sensorycznym i motorycznym zazwyczaj następują stopniowo. Regularna praca daje efekty, ale czasem dopiero po tygodniach lub miesiącach zauważymy wyraźny progres.

Wybór momentu i współpraca ze specjalistą

Jeśli zauważasz objawy opisane wcześniej — warto rozważyć skonsultowanie się ze specjalistą. Wskazania do konsultacji mogą być: częste upadki, bardzo ograniczona aktywność ruchowa dziecka, lęk przed ruchem, znaczące odstępstwo od rówieśników w zakresie motoryki dużej, koordynacji czy równowagi.

Specjalista – np. terapeuta integracji sensorycznej, fizjoterapeuta dziecięcy, logopeda-terapeuta SI – może przeprowadzić diagnozę: jak funkcjonują systemy przedsionkowe, proprioceptywne, wzrokowe dziecka, jakie są jego mocne i słabe strony. Następnie zaproponuje indywidualny plan terapeutyczny. Elementy ćwiczeń domowych (jak powyższe) mogą być częścią tego planu.

Ponadto – kluczowe jest, by dziecko angażowało się w aktywność ruchową poza domem: przedszkole, plac zabaw, zajęcia dodatkowe (np. gimnastyka, taniec, sztuki walki) – wszędzie tam, gdzie ruch i wyzwanie równowagi są obecne.

Podsumowanie

Równowaga u dziecka z zaburzeniami integracji sensorycznej to zagadnienie istotne i wielowymiarowe — dotyczy układów sensorycznych, motoryki, koordynacji ruchowej, ale także emocji, samooceny i uczestnictwa w aktywnościach. Objawy mogą być różne, ale ich występowanie nie musi oznaczać beznadziejności – wręcz przeciwnie: im wcześniej zaczniemy wsparcie, tym korzystniej dla dziecka.

Zestaw ćwiczeń zaproponowany powyżej to narzędzie dla rodziców, by w domu wspierać dziecko w rozwoju równowagi i kontroli posturalnej – w formie przyjaznej, angażującej i możliwej do włączenia w codzienną rutynę. Jednak podkreślam: ćwiczenia domowe nie zastępują diagnozy i terapii specjalistycznej, a jedynie ją wspierają.

Pamiętajmy: każde dziecko jest inne – tempo, zainteresowania, możliwości będą różne. Kluczowe są: obserwacja, motywacja, współpraca z terapeutą oraz radość z ruchu. Wspierając dziecko w tym obszarze, pomagamy mu nie tylko „lepiej stać i chodzić”, ale także budować pewność siebie, sprawność, otwartość na aktywność i lepsze uczestnictwo w życiu.

Życzę Ci dużo wytrwałości i radości ze wspólnej pracy z dzieckiem – a przede wszystkim: widocznych postępów i uśmiechu podczas odkrywania nowych ruchów!

Bibliografia

1. Abdel Ghafar, M. A., Abdelraouf, O. R., Abdelgalil, A. A., Seyam, M. K., Radwan, R. E., & El-Bagalaty, A. E. (2022). Quantitative Assessment of Sensory Integration and Balance in Children with Autism Spectrum Disorders: Cross-Sectional Study. Children, 9(3), 353. doi:10.3390/children9030353. MDPI

2. Deng, J., Lei, T., & Du, X. (2023). Effects of sensory integration training on balance function and executive function in children with autism spectrum disorder: evidence from Footscan and fNIRS. Frontiers in Psychology, 14:1269462. doi:10.3389/fpsyg.2023.1269462. Frontiers+1

3. Wójtowicz, D., Ptak, A., Świtkowska, S., Stefańska, M. (2021). Effectiveness of sensory stimulation among children with impaired psychomotor development: a pilot study. Physiotherapy Quarterly, 29(2), 67-72. doi:10.5114/pq.2020.100285. Termedia

4. Zaorska, M. (2021). Therapy of Sensory Integration Disorders in Pre-School and Early School Children. PBE – Pedagogika, Badania, Edukacja, ? (Article view). – W: Apcz UMK. (dokładny numer wydania). Akademicka Platforma Czasopism

5. Szmalec, J. (2020). Sensory Integration Dysfunction in Children with Learning Difficulties. Prima Educatione, 2019 (rev. 2020). (Zagadnienia m.in. zaburzeń posturalnych, równowagi).